Wie kan executeur zijn? Iedereen die bekwaam is om die taak te aanvaarden die een overledene hem of haar bij testament heeft toebedacht en die deze taak ook aanvaardt. In het (nieuwe) erfrecht van na 1 januari 2003 spreken we niet meer van een executeur-testamentair, maar alleen nog van ‘executeur’. De executeur is degene die door een overledene bij testament is aangewezen om de nalatenschap te beheren en af te wikkelen met bevoegdheid om (alleen) de begrafenis te regelen (1 ster-executeur) of de boedel te beheren (2 sterren) of nog meer te mogen doen (3 sterren). In de praktijk doen zich regelmatig problemen voor rond de executele. Wat kun je daaraan doen?
Taken van de executeur
De (2- of 3-sterren) executeur beheert de nalatenschap en draagt zorg voor het in stand houden van alle bezittingen van de nalatenschap. Hij/zij zorgt voor de administratieve en fiscale afwikkeling. De executeur doet aangifte voor belastingen en betaalt de belastingaanslagen. Ook moet hij alle tot de nalatenschap behorende schulden en verplichtingen betalen. Wanneer de boedel niet over genoeg contant geld beschikt om al die verplichtingen te voldoen, dan kan de executeur (mede afhankelijk van de bevoegdheden op grond van het testament) er toe overgaan om goederen te verkopen om zo aan geld te komen. De executeur zal daarover overleggen met de erfgenamen. Wil een erfgenaam de auto uit de boedel hebben dan zal de executeur de auto aan deze erfgenaam kunnen afgeven maar zal de erfgenaam verplicht zijn om de reële waarde van die auto aan de boedel te vergoeden. Het is niet de taak van de executeur om de nalatenschap te verdelen; verdelen doen de gezamenlijke erfgenamen onderling (tenzij bijzondere omstandigheden of de bij testament aan een 3-sterren executeur (‘afwikkelingsbewind’) gegeven opdracht hier een taak aan de executeur geven).
Ontslag van de executeur
Het beheren van een nalatenschap kan er toe leiden dat erfgenamen het gevoel krijgen ‘dat er iets niet klopt’ of dat er in de samenwerking en communicatie tussen executeur en erfgenamen gaten vallen.
Een erfgenaam kan -zo stelt de wet- aan de kantonrechter verzoeken om de executeur te ontslaan ‘om gewichtige redenen’. Maar wanneer doet zich dat dan voor? Uit de rechtspraak blijkt dat het dan gaat om het ernstig tekort schieten in de vervulling van taken door de executeur, door bijvoorbeeld buiten bevoegdheden te treden, geen rekening te houden met de belangen van erfgenamen, geen of onvoldoende informatie aan de erfgenamen geven of zelfs schade veroorzaken door geen of verkeerd beheer van de boedel. Ook kan sprake zijn van belangenverstrengeling nl. wanneer de executeur ook zelf erfgenaam is en zijn eigen belangen (als erfgenaam) zwaarder laat wegen dan die van de boedel, die hij beheert. Het enkele feit dat erfgenaam en executeur niet goed door één deur kunnen is niet voldoende, maar het feit dat een executeur geen of onvoldoende doet om tot een vergelijk met de erfgenamen te komen (niet verbindend zijn) zou dat wel kunnen zijn.
Een executeur ontleent zijn/haar positie uitsluitend aan een testament. De kantonrechter kan dan ook niet in alle gevallen een andere executeur benoemen: de mogelijkheid om een andere executeur aan te wijzen moet in het testament zijn opgenomen.
Aansprakelijkheid van de executeur
Is er sprake van nadeel of schade voor de nalatenschap door handelen of nalaten van de executeur dan kan de executeur aansprakelijk gesteld worden. In dat geval kan de executeur gehouden zijn tot vergoeding van de schade.
Zo meende de Hoge Raad in 2008 dat een executeur in de zorg van een goed executeur tekort schiet door geen maatregelen te treffen ter voorkoming van dreigend nadeel voor de erfgenamen.
Als voorbeeld noemt de Hoge Raad dat een executeur hij niet (tijdig) van zijn bevoegdheid tot verkoop van dat goed gebruik heeft gemaakt (bijvoorbeeld bij goederen waarvan aangenomen moet worden dat die door bederf waardeloos worden). Wie zegt dat van een tekortschieten sprake is moet dat stellen en bewijzen om zó de aansprakelijkheid van een executeur te kunnen vestigen.
Deze aansprakelijkheid berust op onrechtmatige daad (art. 6:162 BW). Om schadevergoeding te verkrijgen zal gesteld en bewezen moeten worden dat aan de vereisten voor een onrechtmatige daad door de executeur is voldaan. Dat vereist specifieke juridische kennis van zaken en goed advies op het gebied van erfrecht en aansprakelijkheid.
Goed advies en een goede strategie
Voordat je actie onderneemt tegen een executeur of wanneer je als executeur je moet verdedigen tegen klachten van erfgenamen is het van groot belang om tijdig deskundig advies in te winnen en samen met een advocaat de situatie te beoordelen en een strategie te bepalen om de de afwikkeling van een nalatenschap in goede banen te leiden. Ook mediation kan daarbij voor alle betrokkenen een goede oplossing bieden. Voorink Advocaten neemt zorgen voor u weg!
Advocaat erfrecht in Zutphen
Heeft u vragen over erfrecht? Neem dan vrijblijvend contact met ons op.
Deze blog beschrijft slechts enkele hoofdlijnen, beoogt niet volledig te zijn en is alleen bedoeld als een oriëntering van het toe te passen recht voor de in deze blog beschreven situaties. Aan deze blog kunnen dan ook geen rechten worden ontleend.