Intellectueel eigendomsrecht

Intellectueel eigendomsrecht is een verzamelnaam voor een aantal rechten die zijn vastgelegd in verschillende wetten. Tot het intellectueel eigendomsrecht behoren onder meer het auteursrecht, het merkenrecht, het octrooirecht en het handelsnaamrecht.

Voor meer informatie over intellectuele eigendommen kunt u contact opnemen met:

mr. R.H.P. van de Venne

Auteursrecht

“Het auteursrecht is het uitsluitend recht van de maker van een werk van letterkunde, wetenschap of kunst, of van diens rechtverkrijgenden, om dit openbaar te maken en te verveelvoudigen, behoudens de beperkingen, bij de wet gesteld.” Dat is de definitie van het auteursrecht volgens artikel 1 van de Auteurswet.

Bij het auteursrecht gaat het om originele en creatieve prestaties van een maker. Het auteursrecht beoogt die creaties te beschermen. De Engelse term voor het auteursrecht is ‘copyright’. De maker van een werk mag als enige beslissen over de exploitatie (openbaarmaking, verveelvoudiging) van dat werk.

Vanaf het moment dat een werk tot stand is gebracht door de maker geniet het werk auteursrechtelijke bescherming. Daarvoor is geen andere handeling vereist. Er hoeft bijvoorbeeld geen registratie van het auteursrecht plaats te vinden. Bovendien blijft een auteursrecht in stand tot 70 jaar na het overlijden van een maker.

Merkenrecht

Een merk is een woord, afbeelding, geluid of kleur waarmee een onderneming zijn product of dienst in de markt brengt. Door het gebruik van een merk kan het publiek eenvoudig het product of de dienst van de onderneming herkennen. De merkhouder mag als enige het merk gebruiken in de regio waar het merk is geregistreerd. Registratie kan bijvoorbeeld voor alleen Nederland, voor de Benelux, voor Europa of internationaal plaatsvinden. Het merkenrecht zorgt voor transparantie in de markt.

Een merkenrecht ontstaat pas na registratie daarvan. Registratie is een constitutief vereiste. Een merkenrecht ontstaat niet door het gebruik van een merk. Daarmee verschilt een merkenrecht van het auteursrecht. Niet ieder merk komt voor registratie in aanmerking. Zo moet het merk onderscheidend zijn en mag het geen inbreuk plegen op andere intellectuele eigendomsrechten. Merken die louter beschrijvend zijn komen ook niet voor registratie in aanmerking. Een merk is beschrijvend als het een kenmerk van een product of dienst aangeeft. Het registreren van het merk ‘De Slager’ voor een slagerij of ‘De Boekwinkel’ voor een boekhandel zal dus niet lukken.

Als een merk langer dan vijf jaar niet wordt gebruikt dan kan een ander (dan de merkhouder) vragen om het merk te laten vervallen.

Domeinnamen

Het hebben van een herkenbare domeinnaam is tegenwoordig van eminent belang voor veel ondernemingen. Een domeinnaam kan maar eenmaal worden geregistreerd. Wie als eerste de domeinnaam registreert is de houder daarvan. Domeinnamen worden voor een bepaalde periode geregistreerd. Als de registratie niet wordt voortgezet dan valt de domeinnaam weer open en kan eenieder opnieuw die domeinnaam registreren.

Er bestaat geen wettelijke regeling voor het recht op een domeinnaam. Dat betekent niet dat er geen inbreuk kan worden gemaakt als een domeinnaam wordt gebruikt. Een domeinnaam kan worden geregistreerd met het doel om deze later te kunnen verkopen. Feitelijk gebeurt er dan niets met de domeinnaam. Op het moment dat een domeinnaam niet actief wordt gebruikt kan een houden van een ouder merkrecht of handelsnaamrecht de domeinnaam opeisen indien het merk of de handelsnaam overeenstemt of sterk lijkt op de domeinnaam.

Modellenrecht

Het modellenrecht beschermt het uiterlijk van twee- of driedimensionale voorwerpen die niet gebruikt kunnen worden als een merk. Denk daarbij bijvoorbeeld aan patronen, meubels, decoraties of onderdelen van producten.

Een model komt voor bescherming in aanmerking als het nieuw is en een eigen karakter heeft. Er is pas sprake van bescherming als een model wordt ingeschreven in het Modellenregister van het Benelux Bureau voor de Intellectuele Eigendom (BBIE). Het BBIE verricht geen vooronderzoek, maar toetst alleen of voldaan is aan de formele vereisten. Er vindt dus geen inhoudelijke toets plaats of de aangeboden registratie nieuw is en/of een eigen karakter heeft. Tegen de registratie van een model kan oppositie gevoerd worden. Ook kan om nietigverklaring van een registratie gevraagd worden.

Als een model is ingeschreven geeft dat de houder van het recht een uitsluitend recht op het uiterlijk van een product. Een houder kan andere verbieden om zijn model te gebruiken of te exploiteren.

Handelsnaamrecht

Een handelsnaam is de naam waaronder een onderneming zich naar buiten toe kenbaar maakt. Vaak is de handelsnaam gelijk aan de naam die in de oprichtingsakte staat, maar dat hoeft niet. Een bedrijf kan bijvoorbeeld verschillende handelsnamen hebben voor verschillende bedrijfsactiviteiten. Handelsnamen bestaan uit cijfers en letters. Kleuren, vormen of lettertypes maken geen onderdeel uit van een handelsnaam (maar mogelijk wel van een merk).

Het doel van de Handelsnaamwet is om verwarring bij het publiek te voorkomen. Deze misleiding wordt voorkomen door het gebruik van misleidende en verwarrende handelsnamen tegen te gaan. Als een bedrijf met een bepaalde handelsnaam actief is in een branche mag een ander bedrijf niet dezelfde of een soortgelijke naam gebruiken als daardoor verwarring kan ontstaan.

Zolang een handelsnaam aantoonbaar wordt gebruikt geldt de bescherming. Wanneer een handelsnaam niet meer wordt gebruikt vervalt de bescherming. Soms is pas sprake van verval als er enige tijd is gepasseerd.