Een overlijden roept veel emoties op. Ook kan de zakelijke afwikkeling van een erfenis leiden tot vragen en problemen die de familierelaties kunnen aantasten. Het is daarom van belang om op tijd deskundig advies in te roepen om te voorkomen dat discussies escaleren en tot hoog oplopende conflicten leiden. Voorink Advocaten maakt u wegwijs op het gebied van het erfrecht. Wij hebben gespecialiseerde advocaten die u kunnen helpen om oplossingen te vinden. Als het moet vragen wij de rechter om een uitspraak te doen..
Voor meer informatie over erfrecht kunt u contact opnemen met:
Wat is erfrecht?
Het erfrecht is het geheel van wettelijke regels over wie erfgenaam kunnen zijn, hoe een erfenis afgewikkeld moet worden en welke rechten iemand heeft op (een gedeelte van) een nalatenschap.
Dit is geregeld in de wet: het Burgerlijk Wetboek (BW), boek 4. Maar ook andere wetten (of zelfs het oude erfrecht van vóór 2003) kunnen van toepassing zijn. Van belang is ook of de overledene getrouwd was en welk huwelijksgoederen regime van toepassing was. Dat levert rond een overlijden veel vragen en nogal eens lastige discussies op, waarin wij u rust, orde en een goed overzicht van uw positie kunnen geven.
Geen testament
Als er geen testament is dan regelt de wet wie de erfgenamen zijn en op welke wijze een erfenis moet worden afgewikkeld. De erfgenamen zijn de bloedverwanten van de overledene. De wet maakt daarbij onderscheid in 4 groepen erfgenamen. Is er in groep 1 geen erfgenaam, dan gaat de nalatenschap naar de volgende groep.
Aanvaarden of verwerpen
Erfgenamen hebben de keuze tussen het aanvaarden of het verwerpen van een erfenis. Als iemand de erfenis verwerpt wordt hij geacht nooit erfgenaam te zijn geweest. Hij ontvangt dan niets en draagt ook niet bij in de schulden of kosten. Als een erfenis wordt aanvaardt dan heeft de erfgenaam opnieuw een keuze tussen zuiver aanvaarden en beneficiair aanvaarden. Bij zuivere aanvaarding gaan alle rechten en plichten (dus ook schulden) over op de erfgenaam. Is ede nalatenschap niet voldoende om alle schulden te betalen dan moet de erfgenaam uit eigen middelen bijbetalen. Bij beneficiaire aanvaarding (aanvaarding onder het voorrecht van boedelbeschrijving) moeten de schulden uit de nalatenschap betaald worden en daarin draagt iedere erfgenaam bij naar rato van hooguit zijn erfdeel in de nalatenschap; hij hoeft niet uit eigen middelen bij te betalen.
Wettelijke verdeling
Tot de eerste groep van erfgenamen behoort de echtgenoot of geregistreerd partner samen met de kinderen. De wet bepaalt dat dan de ‘wettelijke verdeling’ van toepassing is. Op grond daarvan gaat de nalatenschap over op de langstlevende ouder. De kinderen hebben wel een aanspraak op de nalatenschap voor hun deel maar ontvangen dat nog niet; zij krijgen een niet opeisbare vordering op de langstlevende. Die krijgt daarmee dan ook een schuld aan de kinderen. Pas als de langstlevende ouder ook is overleden ontvangen zij hun deel en erven zij ook in de nalatenschap van de langstlevende ouder.
Voor het vaststellen van wat tot iemands erfenis behoort is het van belang om te weten of de overledene gehuwd was en welk huwelijksgoederenregime van toepassing is. Anders gezegd: zijn er huwelijkse voorwaarden gemaakt. In het oude recht (tot 1 januari 2018) waren partners zonder huwelijksvoorwaarden getrouwd in gemeenschap van goederen. Een nalatenschap van één ouder bestaat dan uit de helft van die gemeenschap. Na 1 januari 2018 geldt een beperkte gemeenschap (of een ander regime, als er afwijkende huwelijkse voorwaarden zijn gemaakt); een partner kan dan gerechtigd zijn in de helft van die gemeenschap en kan daarnaast ook nog privé vermogen hebben. Het vaststellen van wat tot de nalatenschap behoort kan dan behoorlijk lastig zijn. Daarvoor kan deskundig advies nodig zijn.
Wel een testament
Als er wél een testament is dan bepaalt dat wat er met een nalatenschap moet gebeuren. Een testament moet altijd worden opgemaakt door een notaris. In dat testament kan worden afgeweken van wettelijke regels. Is er onduidelijkheid dan zal het testament moeten worden uitgelegd. Daarbij wordt gekeken naar wat de erflater bedoelde te regelen en onder welke omstandigheden dat testament werd gemaakt. Nogal eens komt de vraag aan de orde of iemand wel voldoende begreep wat er in het testament werd bepaald; was de erflater wel wilsbekwaam? Dat levert nogal eens discussies en conflicten op waaraan de rechter te pas moet komen en waarvoor u een gespecialiseerde advocaat nodig heeft.
Uitleg van een testament
In een testament kunnen verschillende regelingen worden opgenomen. Het gaat om de ‘uiterste wil’ van degene die het testament laat opstellen. Zo kan de erflater een legaat opnemen, waarbij een geldbedrag of een bepaalde zaak aan iemand wordt vermaakt. Zo iemand wordt daarmee geen erfgenaam maar schuldeiser van de nalatenschap. Hij krijgt een vordering (tot afgifte van het bedrag of de zaak). Voor de erfgenamen is de legataris een schuldeiser, die betaald moet worden voordat de erfenis onder de erfgenamen verdeeld kan worden.
Een andere veel voorkomende regeling in een testament is de tweetrapsmaking. Daarin wordt geregeld dat na overlijden van een ouder de gehele nalatenschap vererft naar de langstlevende ouder of partner. Pas nadat ook die is overleden krijgen de kinderen hun erfdelen. De langstlevende wordt dan ‘bezwaarde genoemd en de kinderen zijn de ‘verwachters’; zij moeten afwachten of zij nog iets erven en wat dat dan zal zijn.
Onterving, legitieme portie
Kunnen kinderen in een testament worden onterfd? Ja, als dat in het testament staat en als het onterfde kind daarin berust. Maar zo gaat het meestal niet. Het onterfde kind zal vaak een beroep doen op de legitieme. Dat is het (minimum) wettelijke erfdeel op grond van de wet. Dat erfdeel is de helft van wat het onterfde kind verkregen zou hebben indien dat kind niet onterfd was en ‘gewoon’ had mee gedeeld in de erfenis. De legitieme wordt berekend over het saldo van de nalatenschap, waarbij de schenkingen die de erflater bij leven heeft gedaan, worden opgeteld. Veel problemen gaan over de vraag of er in het verleden zulke schenkingen zijn gedaan, aan wie en voor welke bedragen. Is dat duidelijk geworden wordt de ‘legitieme massa’ berekend waaruit vervolgens met verrekening van schulden in de nalatenschap de legitieme wordt vastgesteld. Wie de legitieme inroept, de ‘legitimaris’, wordt dan niet (alsnog) erfgenaam maar schuldeiser van de nalatenschap. De andere erfgenamen moeten daarmee rekening houden bij de vraag of zij zuiver of beneficiair zullen aanvaarden.
Iets anders is dat bij een tweetrapsmaking de langstlevende ouder alles erft en vervolgens de nalatenschap volledig op maakt. Dan is er bij overlijden niets meer en worden de kinderen feitelijk onterfd. Ook dan kan sprake zijn van het inroepen van de legitieme. Het is van belang tijdig advies in te winnen.
Wilsrechten
Kinderen kunnen zich beroepen op hun wilsrechten. Dat doet zich voor indien een langstlevende ouder het plan heeft om te hertrouwen. De kinderen kunnen dan aanspraak tegenover de langstlevende ouder maken op de eigendom van goederen ter waarde van hun vordering op de langstlevende ouder. Zij krijgen de ‘blote eigendom’ van die goederen. De langstlevende ouder behoudt dan het vruchtgebruik van die goederen houden. Goede advisering en vastlegging daarvan is belangrijk. Het geeft de kinderen de mogelijkheid om te voorkomen dat die goederen uit de eigen familie en naar de familie van de nieuwe stiefouder vereven. Het vruchtgebruik eindigt bij het overlijden van de langstlevende ouder. De kinderen krijgen dan als erfgenamen de volledige eigendom van de goederen.
Executeur
In een testament kan een executeur zijn aangewezen. Een executeur wordt uitsluitend bij testament aangewezen en heeft tot taak het testament uit te voeren. De executeur beheert de erfenis, zorgt voor betaling van schulden en kan als da nodig is (in overleg met erfgenamen) goederen verkopen om betalingen mogelijk te maken. Zijn taak eindigt als alle werkzaamheden zijn verricht en de nalatenschap wordt overgedragen aan de erfgenamen. De executeur kan door de rechter worden ontslagen ‘wegens zwaarwichtige redenen’. Denkt u dat dit aan de orde is neem dan contact op voor advies.
Vereffening
Indien één of meer erfgenamen beneficiair heeft aanvaard dan zijn alle erfgenamen gezamenlijk de ‘vereffenaars’ van de nalatenschap. Er is dan sprake van een vereffening waarvoor de wet diverse wetsbepalingen geeft voor wat er dan moet gebeuren en welke bevoegdheden de vereffenaars hebben. Zo nodig kan aan de rechter worden gevraagd één vereffenaar te benoemen, bijvoorbeeld als de gezamenlijke vereffenaars-erfgenamen er onderling niet uitkomen. Is er sprake van een vereffening eindigt de taak van de executeur. Die zal dan rekening en verantwoording moeten afleggen aan de erfgenamen. De vereffenaar(s) moet de wet in acht nemen, waaronder een aantal bepalingen uit de faillissementswet.
Verdeling
Na het einde van de executele of de vereffening wordt rekening en verantwoording gedaan en kunnen de erfgenamen overgaan tot verdeling van de nalatenschap. Diverse bepalingen over verdeling staan verspreid over de wet. Die staan niet alleen in boek 4 BW, maar onder meer in boek 3 BW waar het gaat over (verdeling van) een gemeenschap, een onverdeeldheid. Een belangrijke regel daarbij is dat belanghebbenden die in de onverdeelde boedel betrokken zijn tegenover elkaar de redelijkheid en billijkheid in acht moeten nemen. Hoe zeer partijen dat soms ook doen, vaak is deskundige juridische hulp nodig om aan die redelijkheid ook pasklare invulling te geven. Ook daar doen zich vaak problemen voor waarbij ons advies en bijstand nodig blijkt te zijn.
Advocaat/mediator erfrecht in Zutphen
Het erfrecht kent nogal wat lastige vraagstukken, valkuilen en termijnen. Dat roept veel kwesties op waarvoor deskundig advies en goede rechtsbijstand noodzakelijk is om uw belangen zeker te stellen.
Voorink Advocaten helpt u om de afwikkeling van de nalatenschap zo goed mogelijk te laten verlopen. Samen met u vormen wij een team. Omdat emoties erfrechtzaken soms ingewikkelder kunnen maken, bieden wij u orde en overzicht. We maken u wegwijs in de begrippen en termijnen, helpen u meningsverschillen op te lossen of leggen indien nodig geschillen aan de rechtbank voor.
Veel voorkomende onderwerpen waarin wij u kunnen adviseren:
- Beoordeling van een testament en de uitleg daarvan
- vernietiging van een testament
- aanvaarding of verwerping van een nalatenschap, termijnen
- beroep op een legitieme portie en het invorderen daarvan
- het verzamelen van informatie en stukken voor een juist beeld van de erfenis
- beroep op wilsrechten, vruchtgebruik
- verdeling van een nalatenschap
- inbreng van schenkingen bij de verdeling van de nalatenschap
- ongedaan maken van een boedelverdeling
- controle van een executeur, een vereffenaar of een notaris
- ontslag van een executeur of een vereffenaar
Het is belangrijk om er niet te lang mee te wachten om hulp in te roepen, omdat intussen daardoor discussies kunnen escaleren, maar vraag al in een zo vroeg mogelijk stadium om goed advies. Neem vrijblijvend contact met ons op; wij kunnen veel problemen voor u voorkomen of oplossen.
Behalve als advocaat voor één belanghebbende (of bij gelijke belangen: meerdere erfgenamen) kunnen wij erfgenamen ook als mediator bijstaan en met elkaar in gesprek brengen om zo, zonder hoog oplopende conflicten, een voor alle betrokken partijen redelijke en aanvaardbare oplossing tot stand te brengen. Ook daarover kunt u vrijblijvend contact met ons opnemen om te zien hoe dat in zijn werk gaat, ook voordat u andere heeft gevraagd of zij daarvoor voelen.