De vereffening van een nalatenschap betreft het inventariseren van wat tot de nalatenschap behoort: de goederen en banktegoeden, maar ook de schulden. Degene die met de vereffening van een boedel is belast zal een goede boedelbeschrijving moeten opstellen en uit de nalatenschap de nog onbetaald gebeleven schulden moeten voldoen. Daarna komen de erfgenamen pas toe aan de verdeling van een nalatenschap. Zo nodig moet de vereffenaar goederen van de nalatenschap verkopen (bijvoorbeeld een woning) om doorlopende kosten of schulden te voorkomen of een schuld af te lossen (bijvoorbeeld de hypotheekschuld). Dat vraagt van de vereffenaar kennis van zaken, die nodig is om de vereffening goed af te wikkelen. Voor de vereffenaar kunnen daarbij risico’s ontstaan op conflicten met erfgenamen en aansprakelijkheid voor zijn handelen (of het nalaten daarvan).
Zo moest het Gerechtshof Arnhem-Leeuwarden de vraag beantwoorden of een vereffenaar niet alleen in zijn hoedanigheid van vereffenaar aansprakelijk was, maar ook persoonlijk. Een vereffenaar weigerde herhaaldelijk om mee te werken aan de verkoop en levering van een appartement. Daardoor ontstond voor de erfgenamen schade die zij op de vereffenaar wensten te verhalen. Ook maakte de vereffenaar geen deugdelijke boedelbeschrijving en had hij het appartement niet verhuurd om zo nadeel voor de boedel te voorkomen.
Norm waaraan getoets wordt
Het Gerechtshof oordeelde daarover in de uitspraak van 29 oktober 2019 dat een vereffenaar een ruime mate van vrijheid heeft om te bepalen op welke wijze en langs welke weg hij de belangen die bij de vereffening betrokken zijn, het beste kan dienen. De vraag voor het Hof was of de vereffenaar (een notaris) in de gegeven omstandigheden in redelijkheid tot de door hem gevolgde gedragslijn kon komen en of hem van zijn handelen of nalaten persoonlijk een verwijt kan worden gemaakt.
Het Gerechtshof haakte hier aan bij een uitspraak van de Hoge Raad van 19 april 1996 waarin deze de zgn. Maclou-norm formuleerde, de norm aan de hand waarvan het handelen van (in dat geval) een curator in een faillissement moet worden getoetst. Het gaat er om of een over voldoende inzicht en ervaring beschikkende curator die zijn taak met nauwgezetheid en inzet verricht, in de gegeven omstandigheden in redelijkheid tot de betreffende gedragslijn kon komen.
Met toepassing van die norm vindt het Gerechtshof dat de vereffenaar in dit geval in redelijkheid niet had mogen handelen zoals hij heeft gedaan. Hij zegde in een schriftelijke vaststellingsovereenkomst onvoorwaardelijk toe om mee te werken aan de verkoop en levering van het appartement. Deze bindende afspraak is de vereffenaar niet nagekomen en dat kan hem persoonlijk verweten worden, zeker nu de vereffenaar in dit geval een notaris is.
Aansprakelijkheid
Het betekent dus dat een vereffenaar voor handelen of nalaten waarbij schade optreedt aansprakelijk kan worden gehouden, niet alleen als (beroepsmatige) vereffenaar (in die hoedanigheid) maar ook persoonlijk. Een vereffenaar moet zijn werk ‘goed’ (volgens de door het Hof gehanteerde norm) doen en zich tijdig realiseren welke problemen daarbij kunnen opkomen en hoe deze kunnen worden voorkomen of opgelost. Het is dan ook van belang dat de vereffenaar daarvoor tijdig advies of bijstand van een deskundige advocaat inroept bij het vereffenen van een nalatenschap. En ook erfgenamen doen er goed aan om tijdig advies te vragen en hulp in te roepen indien zich zo’n situatie aandient.
Advocaat erfrecht in Zutphen
Het is van belang om tijdig hulp en advies te vragen indien je bij (de afwikkeling van) een nalatenschap betrokken raakt, als (onterfde) erfgenaam, als executeur of als vereffenaar in een nalatenschap. Voorink Advocaten is gespecialiseerd in erfrecht en kan op veel vragen passende antwoorden geven en proberen conflicten te voorkomen of op te lossen. Leg uw vraag vrijblijvend aan ons voor.
Advocaat / Curator
mr. F.B.M. (Frank) Van Aanhold
Deze blog beschrijft slechts enkele hoofdlijnen, beoogt niet volledig te zijn en is alleen bedoeld als een oriëntering van het toe te passen recht voor de in deze blog beschreven situaties. Aan deze blog kunnen dan ook geen rechten worden ontleend.
